Motywacja w nauce angielskiego jest kluczowa dla osiągnięcia wymarzonych efektów. Zdobywanie kompetencji językowych to długotrwały proces, dlatego potrzeba niemałych chęci, aby pomimo upływu czasu wciąż doskonalić posiadane umiejętności. Jakie strategie motywacyjne występują w poszczególnych grupach wiekowych?
Znaczenie motywacji w nauce języka
Motywacja to słowo klucz w kontekście nauki języka obcego. Jak podkreśla Jolanta Sujecka-Zając, profesor w Instytucie Romanistyki Uniwersytetu Warszawskiego, nie można jej traktować wyłącznie w kategorii produktu, który daje się uczniom. Jest to niezwykle złożone pojęcie, które należy rozpatrywać zarówno z perspektywy uczącego się, jak i nauczyciela. Motywacja jest więc zachęcaniem do działania, które należy rozumieć jako:
- wykonywanie określonych czynności,
- umiejętność dokonania wyboru,
- rezygnację z niektórych działań na rzecz innych.
Przez wykonywanie czynności rozumiemy na przykład czynny udział w lekcjach językowych. Motywacja pomaga dokonywać trafnych wyborów, których efekty mogą być widoczne w dłuższej perspektywie. Dobrym przykładem jest oglądanie filmu po angielsku, co wymaga zdecydowanie więcej zaangażowania, niż oglądanie go w języku rodzimym. Jeśli chodzi o rezygnację, to jest nią chociażby uczestnictwo w lekcji zamiast odpoczynku. Rozpoczynając naukę języka, zwykle jestesmy silnie zmotywowani. Im dalej, tym trudniej, dlatego bardzo istotną rolę odgrywają strategie podtrzymania motywacji. Powinny być one dopasowane do poszczególnych grup wiekowych, mając na uwadze możliwości oraz potrzeby kursantów. Szkoła językowa online to miejsce, w którym uczeń nie tylko zdobywa wiedzę, ale też ciągle jest motywowany do nauki. To między innymi dlatego samodzielne szlifowanie języka obcego uchodzi za mało efektywne. Jeśli nie jesteśmy odpowiednio zachęcani, trudno znaleźć w sobie na tyle zapału i samozaparcia, aby osiągnąć wyznaczone cele.
Dostosowanie strategii motywacyjnych do wieku ucznia
Techniki motywacyjne w nauce języka muszą być dostosowane do wieku ucznia. Zupełnie inne potrzeby mają bowiem dzieci, inne dorośli i seniorzy. Nawet w tych grupach wiekowych występuje wiele różnic, dlatego lektor musi najpierw dobrze poznać swoich kursantów, aby móc ich motywować. W przypadku poszczególnych grup własne motywacje najczęściej przedstawiają się następująco:
- małe dzieci – nie są zmotywowane same w sobie, jednak ciekawość otaczającego ich świata nakazuje im zdobywać wiedzę. Robią to w sposób mniej lub bardziej świadomy i zwykle potrzebują wielu bodźców, ponieważ dosyć szybko się nudzą,
- nastolatkowie – uczniowie w tej grupie wiedzą, że znajomość języków obcych jest ich przepustką do poznawania świata i do kariery. Perspektywa pracy wydaje im się jednak odległa, nie każdy ma też możliwość podróżować, przez co motywacja do nauki spada,
- dorośli – wysoko rozwinięte umiejętności językowe to dla nich szansa na lepszą pracę. Niektórzy planują wyjazd za granicę, inni natomiast daleką podróż, podczas której zdolności komunikacyjną są nieodzowne,
- seniorzy – wielu z nich chce nadążać za zmieniającym się światem. Ich perspektywą są zagraniczne podróże, podczas których chcą się płynnie komunikować.
Przedstawione wyżej motywacje to wyłącznie ujęcie modelowe, do którego należy podejść elastycznie. Nauka angielskiego online dla dorosłych, podobnie jak zajęcia dla dzieci, młodzieży i seniorów, musi być przede wszystkim przyjemnością. Gdy staje się przykrym obowiązkiem, motywacja drastycznie spada. Ta cecha jest wspólna dla wszystkich grup wiekowych.
Metody motywacji dzieci, młodzieży i dorosłych
Podanie jednej, uniwersalnej metody motywowania uczniów jest niemożliwe. Wszystko ze względu na indywidualny charakter, jaki cechuje samą motywację. Każdy uczeń ma zupełnie inny punkt widzenia, inne potrzeby, a nawet marzenia. To, w jakim stopniu wymaga dodatkowego bodźca, uzależnione jest w dużej mierze od jego motywacji wewnętrznej. Choć angielski dla wszystkich wieków to idea, dzięki której nawet seniorzy mogą się uczyć języka, zarówno metodyka nauczania, jak i techniki motywacyjne w każdej grupie wiekowej są inne. Metody dla dzieci to:
- drobne kroczki – zbyt duża ilość wiedzy przekazywana w krótkim czasie to dobry sposób, aby zniechęcić do uczestnictwa w zajęciach,
- realne wymagania – nauczyciel musi znać możliwości poszczególnych grup wiekowych i dostosowywać do nich swoje wymagania. Dziecko nie napisze rozprawki, ale już przygotowanie listu z wakacji sprawi mu dużą radość,
- przygotowywanie różnorodnych materiałów – dzieci szybko się nudzą, dlatego lektor powinien proponować im różnorodne, ciekawe z ich perspektywy materiały,
- pokazywanie praktycznego zastosowania języka – jeśli dziecko nie zobaczy, że wiedzę można wykorzystać w praktyce, zrezygnuje z jej zdobywania. Nauka angielskiego online dla dzieci nie może więc pomijać konwersacji.
W przypadku nastolatków problem motywacji jest znacznie bardziej złożony. W pracy z nimi trzeba więc położyć nacisk na:
- dobór autentycznych materiałów – pozwalają one poznać język w praktyce, a dodatkowo wnoszą coś nowego w życie. Pamiętajmy, że nastolatkowie na ogół nie są zainteresowani tym, co dotyczy ich jedynie w małym stopniu bądź nie dotyczy w ogóle,,
- wspieranie autonomii – indywidualne podejście do ucznia zwiększa motywację do nauki,
- metarefleksję – wskazuje ona, że nawet przy drobnych błędach lub chwilowych problemach osiągnięcie celu nadal jest możliwe.
Motywowanie dorosłych opiera się natomiast na:
- ustaleniu mierzalnych celów – pozwalają one uporządkować proces dydaktyczny, a dodatkowo nie nakładają na uczniów zbędnej presji,
- doborze materiałów “z życia wziętych” – dorośli uczą się języka praktycznego, dlatego lubią teksty z Times’a i rozmowy o aktualnej sytuacji na świecie,
- wysyłaniu krótkich, wartościowych i czytelnych komunikatów – dorośli żyją w biegu, dlatego nie mają czasu ani ochoty analizować obszernych wypowiedzi. Krótkie, proste sformułowania trafiają do nich o wiele lepiej.
Wpływ odpowiedniej motywacji na postępy w nauce
Zwiększanie motywacji w nauce języków to podstawowa rola nauczyciela. W tradycyjnym ujęciu sprowadzała się ona do przekazywania wiedzy, ale dziś musi robić to w sposób, który zachęci do podnoszenia kompetencji językowych. Odpowiednia motywacja wpływa na osiągane wyniki, ale ma ona również swoją drugą stronę. Całkowity jej brak z zewnątrz może zaprzepaścić nawet wieloletni proces dydaktyczny. Uczeń w pewnym momencie stwierdza, że język nie jest mu przydatny, a dodatkowo ma trudności z przyswajaniem nowych zagadnień. Tymczasem powinien zrozumieć, że umiejętności językowe trzeba rozpatrywać nie tylko w czasie rzeczywistym, ale również przyszłym. To, że obecnie nie używa angielskiego, nie oznacza, że w pewnym momencie nie będzie mu potrzebny. Wystarczy tylko zadać sobie pytanie, ilu zdolnych uczniów musiało zrezygnować ze stypendium naukowego, ponieważ ich kompetencje językowe nie były wystarczające? Ilu pracowników zrezygnowało z nowej, dobrze płatnej posady, ponieważ nie potrafili płynnie porozumiewać się po angielsku?
Jak efektywnie motywować uczniów do nauki angielskiego?
Nauka angielskiego efektywnie odbywa się zarówno w wersji indywidualnej, jak i grupowej. Angielski w grupie online wymaga podejścia holistycznego i dobrego poznania każdego kursanta. Motywowanie w tym przypadku odbywa się na dwóch poziomach. Lektor dobiera materiały dla całej grupy, ale ma też na względzie umiejętności każdego z kursantów, proponując im sposób pracy własnej. Tymczasem angielski indywidualnie online zapewnia elastyczne podejście, które jest istotne zwłaszcza w przypadku osób niewpisujących się w standardowe schematy. Tradycyjne modele nie zdają egzaminu, konieczne jest natomiast wypracowanie indywidualnego systemu motywacji. Warto pamiętać, że rola lektora jest nieodzowna, ale zakres podejmowanych przez niego działań w dużej mierze zależy od motywacji wewnętrznej. Rzadko zdarza się, aby u uczniów była ona na bardzo wysokim poziomie, ale jeśli tak jest, to zwykle doskonale wiedzą, do czego dążą, jakie są ich cele i jak je osiągnąć.